Những mảnh vụn kí ức 1: Bồng Sơn

 Mỗi sáng trên đường tơí chợ, tớ đi ngang qua 1 trường mầm non, 1 trường tiểu học và một trường trung học cơ sở.
Nhìn tụi con nít tíu tít có, mếu máo có, hí hửng có, tớ muốn nhớ lại cái thời bắt đầu có trong kí ức của mình.
Không biết con người ta nhớ được từ lúc nào nhỉ?
Với tớ thì có lẽ vào khoảng 3 tuổi thì phải!
Vì tớ chỉ còn nhớ mơ hồ 1 vài điều trước khi có em mà em Tuấn kế tớ thì nhỏ hơn 4 tuổi!

Tớ bị giả trai!

 Lúc đó chỉ mới có 2 chi em, cả nhà hình như đang sống với ông Nội thì ba đổi về Bồng Sơn làm việc.
Tớ chỉ còn nhớ cả nhà đi xe lửa, tớ thích lắm, khi tới nơi phải xuống tàu, tớ còn nhớ mình hỏi : ủa sao không đi nữa mà xuống chi vậy!!
 Lúc đó hình như chưa có điện, nhà cửa còn đơn sơ, xung quanh có ruộng, có trẻ chăn trâu.
 Nghe mẹ kể hồi đó 2 chị em có bộ bàn ghế mây để trước nhà ngồi ăn cơm, chơi đùa, con nít hàng xóm cũng khá nhiều (nhưng giờ trong đầu mình chả nhớ ai cả).

Hai chị em và bạn Sương.

 Tớ còn nhớ buổi trưa 2 chị em lén trốn ngủ trưa theo  đám con nít đi trên đường ray xe lửa để kiếm hái lá lốt! (không biết để chơi hay để nấu canh!?) đứa nào cũng chân trần, trưa nắng chan chan, 2 thanh đường ray bằng sắt thì nóng bỏng mà ở giữa thì đá lởm chởm đau điếng! Vậy mà hình như thú vị lắm hay sao mà đi hoài! (không nhớ có bị la không)
 Buổi chiều ăn cơm sớm (vì không có điện) rồi..chơi tiếp! mẹ thường hay dẫn đi bộ loanh quanh gọi là đi tiêu cơm! người lớn con nít xung quanh cũng vậy, chuyện trò vui vẻ lắm! hồi đó chưa có phương tiện giải trí như TV, radio thì cũng chưa có nhiều .(tớ thấy radio phát ra tiếng cứ nghĩ chắc trong đó có mấy người nhỏ xíu! ước gì mở ra xem thử họ ra sao!!)
Tối nhà nào cũng thắp đèn dầù phụng, chỉ có nhà nào buôn bán thì có đèn măng sông sáng quắc!
hôm nào sáng trăng thì chơi lâu hơn nhưng thường thì ai cũng đi ngủ sớm.

Chiều chiều, ba đi làm về chở 2 đứa con gái trên xe đạp ra sông Lại Giang tắm.

Tớ còn nhớ cây cầu bắt qua sông bằng gỗ, mà hình như chả có lan can gì thì phải, vì thường thì 2 chị em đeo cái phao bằng bánh xe lam rồi đứng trên cầu nhảy xuống sông, chơi đã rồi ba kêu đi về, lúc nào 2 đứa cũng không muốn về, ba chỉ mấy đầu ngón tay da nhăn nhíu nói là da như vậy là ngâm nước nhiều rồi, về thôi!

cây cầu gỗ 

 Cây cầu gỗ hẹp, cách quãng có 1 chỗ nhô ra thêm để  tránh xe (hình như chỉ chạy vừa 1 xe hơi) thường thì chỉ có xe đạp, thỉnh thoảng mới có 1 xe hơi chạy qua nhưng có 1 lần, mấy cha con vừa leo lên cầu chuẩn bị về thì tớ thấy 1 cái xe từ xa sắp chạy tới, chị Thuỳ thì nhanh chân chạy tới được cái chỗ tránh rồi, tớ quýnh quá, nhảy đại xuống sông, nhưng lúc này không có cái phao trên người nên chìm lỉm, ba nhảy xuống theo vớt lên, tớ đã kịp uống 1 bụng nước, mặt xanh lè vì sợ!!

Chủ nhật hay có gì đó ở sân vận động (không nhớ nữa) chắc là chính quyền tổ chức gì dó cho vui. Nghe mẹ mình nói có lần tiêp đón tổng thống nữa đó!
Nhưng mình chỉ thích những chủ nhật có mấy người kêu con nít đi uống nước dừa!
Bồng Sơn có nhiều dừa lắm, có lẽ tới kỳ dừa già, người ta thu hoạch để ép dầu nên cho con nít uống nước còn họ lấy cơm dừa cho nhẹ!
 Con nít gọi nhau í ới, mỗi đứa cầm theo 1 chiếc đũa chạy tới ! Đũa để chọt vô cái sọ dừa già (đã được gọt hết vỏ để lộ ra 3 cái lỗ) uống đã đời!
 Tớ chỉ nhớ có vậy không biết nước dừa nhiều quá người ta có làm gì khác không chứ như ở miền nam, họ thắng nước màu ...
Có lần thấy mấy nhà sư đi khất thực, tụi tớ tò mò đi theo về tận chùa . Ngôi chùa này trong kí ức của tớ nó nằm giữa một rừng dừa! rất mát mẻ khoảng khoát (sau này mẹ nói  nơi đó là soi dừa!)
Tớ còn nhớ thấy tụi con nít ngồi vắt vẻo trên lưng trâu bò thì muốn lắm đòi leo lên nhưng muốn như vậy phải đạp trên đầu nó rồi leo lên nên tớ chả dám, lòng thầm hẹn sẽ làm cho được nhưng..cho tới nay cũng chưa được!!

Tuấn mới biết đi

Chủ nhật đi chụp hình

 Chiều chiều  cả bọn con nít cũng canh lúc xe lửa chạy ngang thì chạy ra vẫy tay , thầm mong có ngày ngồi trên đó!
 Nhưng rồi những ngày rong chơi thoải mái cũng bị đe doạ: em Tuấn ra đời, sau 11 năm mẹ mới có con trai nên mừng lắm!
Tớ không còn được gần bên mẹ nữa, thằng nhãi này  nhỏ xíu (khi sanh ra có 2,5kg) mà khóc hoài, có khi ho cả đêm ồn quá!! mẹ thì không có sữa cho nó bú nên nó ốm nhom! và nguy nhất là mẹ nói tớ phải đi học! Nghe sao như ..sét đánh!
 Tớ không chịu đi học!
Tự nhiên đang vui vẻ thoải mái vầy đi học làm gì!? tớ thấy cái trường làng đó rồi, có ông thầy cầm cái roi thấy ớn!! trong  lớp học sao mà đông đảo, lớn nhỏ đủ cỡ, nhiều đưá lạ hoắc thấy.. sợ quá!
sáng đó tới "trường" tớ chả nhớ ai dẫn đi chỉ nhớ là tớ khóc suốt từ nhà tới lớp!
Ông thầy Diêu (lúc nào cũng kè kè con roi) nhét tớ vô 1 chỗ rồi hình như lấy vở, viết ra tập viết!
trong cái lớp học bằng vách đất phên tre, có đủ lớp thì phải, từ vỡ lòng như tớ cho đến lớp 1, 2,3..hay sao đó vì thấy mỗi đứa học mỗi bài khác nhau! Chán ơi là chán! (chắc là lớp dạy thêm của ông thầy này chứ hỏi chị Thuỳ chỉ nói đi học ở trường khác cơ!)
Hôm sau tớ nhất định không đi học! mẹ dỗ cho 2 đồng ăn bánh xèo (thường ngày chỉ được 1 đồng ăn xôi!) nếu không đi học thì ở nhà quỳ! tớ chọn bị quỳ tuy cũng tiếc 2 đồng lắm!!  Nhưng mà có được đâu! mẹ bắt phải tới trường! khỏi nói tớ khóc thê thảm! vừa khóc vừa tức vừa quê vì cả đám con nít nó cười! càng quê càng khóc dữ!
( mới hỏi lại mẹ về cái sự kiện này, mẹ kể tớ tới trường vẫn khóc nên thầy nhắn mẹ ra giải quyết! me tới bảo tớ phải nín khóc ở lại học còn không thì đi về nhà quỳ! tớ liền thu dọn vở viết đi về, chấp nhận quỳ!! mà không chỉ 1 lần đâu nhé!vì mẹ kể hễ nghe thầy nhắn mẹ ra là tớ lo thu gom đồ đạc chuẩn bị ..về!)
 Rồi không biét bao lâu thì mới hết khóc!
Chỉ biết sau đó cũng vui vẻ lắm, mỗi ngày chị Thuỳ dẫn đi học (cùng trong 1 lớp luôn) thường đi cùng có 2 chị em cũng cỡ tuổi chị  em tớ , 4 đứa hay đi  chung.
 Cuối buổi chiều, thầy giáo hay kể 1 câu chuyện trước khi cho ra về! nghe hòai sốt ruột (đói bụng rồi!)
Thường thì thầy vừa kể vừa đi lên đi xuống, chị Thuỳ  dặn khi nào thầy đi lên phía trên thì cả bọn sẽ chui cửa sổ về trước! tớ nhát lắm không dám nhưng rồi cũng chui theo (cái cửa sổ có mấy song bằng tre bị gãy 1 song!) xong ra ngoài cả bọn hí hửng chạy u về nhà, đói bụng quá mà!
Không biét cái trò đó có bị gì không nhưng tớ nhớ nó diễn ra thường xuyên.
 Tớ mới hỏi chị Th, và mẹ thì đoán ra rằng nhà lúc này dọn về gần chợ hơn, học ông thầy khác, và chắc ông này dễ thương hơn và lại có chị Th đi học chung (học thêm hè) trong lớp nên  tớ không còn khóc nữa! ha ha!  hết xì trét rồi! Lúc này đi theo chị Th rất nhiều trò vui! chị là con gái nhưng khi chơi chung cả đám có con trai thì chị vẫn là thủ lãnh! Con nít bày nhau lấy lá chuối quấn thành kèn thổi cũng rất hay.

   Có loại hoa tụi tớ gọi là hoa nho hay hoa ngũ sắc,đẹp lộng lẫy, mọc dại đầy đường, cây này có nhiều trái nho nhỏ lúc sống màu xanh, cứng, thường dùng để làm đạn cho súng bằng ống đu đủ, còn khi chín màu đen ăn rất ngọt! (sau này vô Sg mới biét nó còn có tên là hoa trâm ổi, hoa cứt lợn! nghe sao..xí quá! nó rất đẹp mà! bây giờ cũng thấy loại tương tự trồng đầy những nơi "sang trọng "hơn nhưng màu không đẹp bằng vì chỉ có 2 màu đỏ và cam và không thấy có trái!))
 Tập đi xe đạp: Chị Thuỳ chỉ tập đâu có 1, 2 hôm là biết đi, còn tớ, trời ơi! sao mà khó khăn, hình như cả tháng còn chưa xong!
Tớ chỉ nhớ có chị Mứt gần nhà và mấy người nữa vịn xe tập cho tớ, nhưng khi họ thả tay ra là tớ té liền! có lần đang chạy ngon ơ, thấy sao chị Mứt đứng vỗ tay! À! chết rồi, chỉ không còn vịn cho mình nữa! thế là té ngay!
Chị Thuỳ đi xe ngon lành rồi nên mẹ hay sai đi công chuyện như đi tới tiêm thợ mộc xin dăm bào về nhen lửa..hay đi mua lặt vặt. Còn tớ, khi không cần người vịn nữa thì cũng không dám đi ra đường cái, chỉ lẫn quẫn trong xóm! Có lần ba tập cho đi ra phố cho quen bằng cách ba đạp xe đi trước, tớ đạp xe nhỏ theo sát nút, tớ run lắm, mắt cứ dán vô vết bánh xe của ba mà chạy theo, không dám chạy trợt ra chút nào! mà đường lộ khi đó chỉ có xe đạp chứ có xe gì đâu!
Rồi sự nghiệp đi xe đạp của tớ dừng ngang đó!
Thế đó, tớ đúng là cù lần bẩm sinh!

Chị Thuỳ mặt tròn quay, đứng giữa 1 đám con trai

 Dạo này tối tối dân chúng thường ra 1 bãi đất trống (?) xem chiếu phim, phim toàn là phim tuyên truyền của ty thông tin, tớ xem mà sợ lắm, toàn là cảnh VC độc ác về khủng bố dân lành! vậy nhưng không bỏ bữa nào, sợ thì sợ mà coi thì coi! (sợ đến nỗi cái mũ của bộ đội đó cứ ám ảnh mãi!)

Có thể nói đó là quãng đời đẹp nhất của tớ!
 Nhớ về những ngày tháng này, đầu tớ cứ vang lên bài hát Chiều quê của Hoàng Quý:

Quê nhà tôi đời dân sống êm đềm
Chiều khi trăng mới lên và chim thôi hát ca
Bao người ra ngồi hay đứng bên thềm
Chuyện trò chung với nhau đời sống thần tiên 


Chiều quê của Hoàng Quí
Những năm đó, đất nước vừa hết chiến tranh, xã hội tuy chưa sung túc nhưng cuộc sống  tương đối bình yên, bóng dáng một cuộc chiến mới chưa ló dạng, đời sống của công chức thì rất ổn định, mấy bà vợ chỉ việc lo nội trợ, nuôi dạy con cái, không phải lo chuyện cơm áo! (hồi đó lương tháng 3.200 mà chỉ xài khoảng 1500)
 Mới hỏi chuyện mẹ về quãng thời gian này.
Thì ra tại tớ thấy vậy thôi chứ thật ra lúc đó đã ló dạng chiến tranh rồi!  mẹ kể có lần cả nhà về Qui Nhơn thăm ông bà , mấy người anh em trên núi đã về tấn công sao đó và sau khi rút đi đã để lại nhiều xác, mẹ nói về thấy người ta dồn xác đó ở sân vận động, ghê lắm!
Sau đó có thêm em Cường, năm 61, thằng nhóc này bụ bẫm hơn Tuấn và chắc cũng dễ nuôi hơn!
Nhưng lúc này nãy sinh "phiền phức": có em thì phải coi chừng em! chị ở không làm hết mọi việc được! đâu còn tự do đi chơi nữa, phải len lén đi chứ không thôi tụi nó cứ khóc đòi đi theo!

Chủ nhật bị đi chụp hình không đc đi chơi nên mặt bí xị!

   Rồi cả nhà về lại QN.
Tớ vào lớp Năm (lớp 1) trường Mai xuân Thưởng. Chị Thuỳ vô lớp Ba trường Ấu Triệu.
Đã sang 1 giai đoạn khác, chính thức là học trò rồi!

 Quy Nhơn  1961
 Về Quy Nhơn ở nhà ông nội đường Trần Quí Cáp gần chợ và nhà thờ.
Tớ chỉ nhớ trước nhà có lò bánh mì Toàn Phước, nhà này có mấy cô chú lớn và 1 anh con út là anh Đông (?) thì phải.
Trường  Mai Xuân Thưởng có cả trai và gái.
 Anh Đ trước nhà học lớp nhất trường này nên mẹ nhờ dẫn tớ đi ngày đầu tiên!
 Tớ hồi hộp lắm, không biết cái trường này ra sao đây!?
Mới vô cổng, có 1 đám bạn anh Đ thấy tớ la lên: Ê coi em thằng Dũng nè bay! ( Dũng là con đầu của cô bảy tớ, học lớp anh Đ) Tớ nghe mà tức lắm vì Dũng phải gọi tớ là chị mà! nhưng không dám hó hé! thầm an ủi rằng để rồi xem sẽ biết ai là chị, ai em!
Mừng nhất là cô giáo rất đẹp và hiền, không có cầm roi! hình như là cô Châu(?)
 Vô lớp tớ ngồi cạnh 1 bạn có vẻ ốm yếu và 1 bạn khác bặm trợn, thường ăn hiếp 2 đứa tớ (không nhớ tên gì!) tụi con trai thì rất khó ưa, quậy quọ chọc phá luôn! Giờ ra chơi, tụi nó chạy nhảy đánh nhau lung tung thấy bực! tớ và mấy bạn gái chơi nhảy dây hay kiếm 1 xó ngồi tâm sự! thường thì tụi tớ than thở "Trời sanh chi mấy thằng con trai này, mệt quá!"
  Hình như hàng xóm chả có ai học cùng lớp nên tớ vẫn đi học với anh Đ, trưa chui hàng rào về nhà cô ngay sau trường ăn cơm, xong chiều học tiếp! buổi chiều về 1 mình hay ba ghé chở.
Tớ hay chơi với 2 chị em hàng xóm là chị Hảo và chị Thuỷ, hai chị này ngoan đạo lắm, cứ nói lớn sẽ làm Ma soeur! Có lần chị Thuỷ dẫn tớ đi nhà thờ ban đêm, lén đi nên không có mặc đồ tử tế! Vô nhà thờ tớ thích lắm, thấy sao mà đẹp và lộng lẫy quá!đèn sáng choang! Mới vào thì chấm tay vô chỗ đựng nước Thánh rồi làm dấu, xong đi tới ghế ngồi ...cuối cùng là đi lên Cha làm gì quên mất rồi, chỉ nhớ ông Cha nói : Bữa sau đi lễ nhớ mặt đồ đàng hoàng nhé! (hình như tớ đang mặc 1 cái quần phồng và áo ngắn tay!). Tớ dạ dạ, sợ lắm! nhưng cũng thích đi nữa.
 Chiều chiều không có tắm sông nữa nhưng được  đi tắm biển.
Biển QN ngày ấy không có nhà cửa che khuất như sau này, dọc theo bờ biển có những ghế đá, dân chúng hay ra ngồi hóng gió rất vui

Ông ngoại cũng hay dẫn cả đám con nít ra biển thả diều, đem theo cơm nắm ăn, tối mới về

Ông nội, ba và 2 chị em tớ cùng 2 con chú sáu

  Lúc này tớ không còn đi bắt chuồn chuồn bươm bướm hay chơi mấy trò nhà quê nữa, thành phố không có cây cối hay ruộng vườn nên chỉ chơi loanh qoanh nhà, thường thường hôm nào không đi học thì buổi sáng chạy xuống nhà dì ba (có ông bà ngoại) để canh lúc bà ngoại đi chợ về có kẹo ú! Bà thường phát mỗi đứa 1 viên, xin thêm cũng không được! nhưng nếu bà bận việc gì đó, nhờ ông ngoại phát thì có thể năn nỉ ông cho thêm! Ông nói ăn nhiều coi chừng sâu răng đó!
 Rồi tớ thấy ba vắng nhà, tớ nghe lóm  người lớn nói chuyện là ba bị động viên phải đi học tuốt trong Thủ Đức! tớ nghe chứ chả biết gì! (Sau này mới biết ba học khoá 12 cùng khoá với ông thầy Ngự trường CD)
Sau 9 tháng ba về, thấy cả nhà xôn xao, có vẻ lạ, thì ra ba phải ra trình diện ở Quảng Trị.
Cả nhà chuẩn bị đi theo! Ông Nội nói đem lũ nhỏ ra chốn rừng thiêng nước độc!
Vừa hết năm học, lúc này tớ chơi thân với 1 bạn tên Thuyên khá gần nhà. Phải chia tay bạn tớ buồn lắm, hai đứa gặp nhau nói lời từ biệt cũng mất cả buổi đó, chuyến này bịn rịn lắm vì lớn rồi mà! Tớ hẹn gặp lại bạn không lâu! (vì nghe người lớn nói chỉ đi 3 năm thôi rồi ba giải ngũ thì về lại)
Lúc đó chỉ mới xong lớp năm (lớp 1 bây giờ) nên cũng đâu biết lo lắng gì, chắc lúc đó cha mẹ lo lắm, phải tới một nơi xa lạ, không bà con quen biết! một nách 4 đứa con còn nhỏ dại!

  (Sẽ ráng nhớ tiếp những ngày ở cái nơi nắng lửa mưa dầu)