Huyên náo sân chùa

   Hè 67.
Từ giã lò Hai Ngô, tôi theo các bạn mới đi học hè ở trường Bồ Đề.
Tôi còn nhớ các bạn phần nhiều ở xa, trên đường Gia Long như Gia Lợi, có bạn còn xa hơn bến xe như Tâm, Ninh Hòa, Nga, có bạn học bên Trinh Vương như Văn Dung, Hạnh..
 Học thì ít và không bị bó buộc phải làm bài hay bị "khủng bố" như lò Hai Ngô nên tôi thấy rất vui. Trong lớp có một hay hai nhà sư còn trẻ (nhưng khá lớn so với chúng tôi).
 Ở đây kề bên chùa Long Khánh nên chúng tôi hay qua đó chơi. Chùa có sân rộng và nhiều cây cối, nhiều chỗ núp rất lý tưởng cho trò năm mười mà chúng tôi hay gọi là "chơi chụp mẹ". Chơi say mê, mồ hôi mồ kê ra đầm đìa thì qua nhà Hạnh Nhân gần đó xin nước uống. Mệt quá thì ngồi nghỉ, chuyện trò bàn tán đủ thứ chuyện.
 Trong khi chạy tìm chỗ núp, chúng tôi nhiều khi tới gần mấy chỗ ở của sư sãi và nhà bếp.. nhưng chả thấy ai quan tâm và cũng không ai để ý tới cái đám con nít ham chơi, ồn ào này vì chắc họ cũng quen rồi, chúng tôi cứ thế mà nô đùa, chạy nhảy thoải mái.
 Môn anh văn do chị Hương chị của Hạnh Nhân dạy. Có hôm học chữ copy, copybook, khi làm bài tập, ông thầy chùa hay dòm bài của tụi tôi nên sau đó bị đặt tên là Thầy chùa copybook. Lại có lần tôi chạy vòng ra sau kiếm chỗ núp thì thấy một sư trẻ đang đọc sách ngoài hiên, tôi liếc thấy đó không phải là sách học hay kinh kệ gì mà là một cuốn tiểu thuyết loại mà người ta hay gọi là tiểu thuyết ba xu! Tôi bèn chạy ra méc các bạn là "thầy chùa mà đọc tiểu thuyết ba xu tụi bay ơi!' Tôi cảm thấy mình như vừa khám phá ra một chuyện động trời vậy! Từ đó, mỗi khi thấy bóng dáng mấy sư trẻ trong lớp là tụi tôi hay cười tủm tỉm hay nói nhỏ thầy chùa copybook..thầy chùa mê tiểu thuyết. Những sư này chắc không hề biết bị tụi tôi cười!
  Chơi sau giờ học còn chưa đủ, nhiều khi tới giờ anh văn của chị Hương, thấy chị hiền nhiều bạn bỏ học qua chùa chơi, dĩ nhiên là Hạnh Nhân không dám đi theo!

 Hết kỳ hè, chúng tôi vui mừng gặp lại nhau đầy đủ ở trường. Sân trường rộng và bãi biển phía trước vẫn là chỗ chúng tôi nô đùa nhưng không thể chơi trốn tìm được, tôi thôi không còn chơi năm mười nữa nhưng nghe Hạnh Nhân kể mấy bạn vẫn thường đi học sớm vô chùa chơi buổi trưa, giấc này trong chùa vắng vẻ và ngoài sân nắng cũng không có ai lai vãng, cả bọn chơi chụp mẹ vui quá la om sòm quên mất mọi người đang nghĩ ngơi! Mấy thầy không ngủ được nên ra la: "Cha không chụp mà cứ chụp mẹ hoài" rồi tụi nhỏ không sợ cứ chơi tiếp, mấy thầy tức quá rượt đuổi, cả đám bỏ chạy, Hồng Nam xui xẻo bị tóm, nó lanh lắm, miệng la bải hoải: "Á! thầy chùa mà nắm tay con gái!" Vậy là được thả ra..La hoài không hiệu quả, lần sau mấy thầy cầm roi dí chạy tán loạn! Nhưng chỉ được vài bữa rồi đâu cũng vào đấy!

Khoảng thời gian đó, tình hình chính trị rất rối ren, tôi nhớ thường hay có biểu tình, đình công bãi thị, giới nghiêm..Đi ngang mấy chùa thấy có treo bảng "Phản đối sắc luật 23/67".
Mẹ tôi và hàng xóm lo mua gạo mắm thức ăn dự trữ sợ không đi chợ được!
 Ở chùa Long Khánh người ta tổ chức tuyệt thực, tôi chỉ nghe nói vậy chứ không biết gì hơn. Không đi học được, tôi hay theo mấy bạn hàng xóm tới chùa Long Khánh xem tình hình, ban đêm đèn đóm sáng rực, rất đông người đứng ngồi đầy sân.
 Tôi tò mò muốn biết người ta "tuyệt thực" là thế nào thôi chứ chả hiểu họ đang làm gì, vả lại thấy đông người cũng ..vui! Tôi còn "được" nếm mùi lựu đạn cay nữa chứ! Số là hôm đó, sáng sớm đường còn vắng, tôi đang đi đến trường thì thấy đằng xa sao có người phụ nữ ngồi giữa đường gục đầu vào đầu gối, khi tới gần, bỗng nhiên mắt tôi cay xè, không mở được, ngực như ngộp thở, hoảng hồn tôi không biết mình bị gì thế này, ráng chạy về nhà thì được biết đó là hơi cay không biết ai làm xì ra chứ lúc đó đâu có biểu tình hay trấn áp gì! Cái cảm giác khi đó thực khó chịu, tôi đâm ra phục mấy người đi biểu tình quá, bị hít hơi cay như vậy thì tôi chả dám đi đâu! Nhưng đó là tôi xem báo thấy người ta nói về tình hình ở Sai Gòn chứ ở Qui Nhơn chắc không có căng thẳng lắm.
 Sau này lớn hơn không còn thích chơi năm mười nữa thì thỉnh thoảng tôi và Tâm, Hoà cũng ghé vào chùa Long Khánh vì khám phá ra một chỗ rất tuyệt, chỗ này là căn gác hình như mới được xây thêm, bên trong là chỗ để các hình người đã mất, trước có cái hiên rộng lát gạch bông sạch đẹp, có treo mấy cái chuông gió kêu leng keng vui tai. Chỗ này thường rất vắng, có lẽ chỉ có người phụ trách lên thắp nhang thôi, chúng tôi lên đó học bài hay tâm sự rất "yên ổn". Thú nhất là đến mùa mưa, cái sân này trở thành cái sân trượt rât thú vị, ba đứa cứ trượt khắp cái sân ướt không biết chán và mong trời cứ mưa mãi, tuy có khi nhìn vào bên trong thấy mấy hình người dươi ánh đèn âm u, lại thêm tiếng cái chuông gió leng keng cũng hơi ớn! Ba đứa tôi cứ hôm nào được nghỉ sớm là tới đây nhưng không dám cho bạn nào khác biết cả kẻo gây ồn ào bị đuổi. Nếu trời mưa thì có áo mưa che, còn không thì tụi tôi lấy cặp che cái chữ Nữ Trung Học trên áo, lỡ gặp mấy thầy hỏi thì nói là học bên Bồ Đề, qua đây ôn bài.

 Chuyện học vẫn không có gì lạ, trường vẫn thiếu giáo sư anh văn nên khi biết ở chùa Huệ Quang gần trường có mở lớp anh văn ban đêm học theo sách English For Today, chúng tôi rủ nhau đi học.( Lúc đó cũng có lớp anh văn của sư cô Hạnh Thông rất nổi tiếng nhưng tôi nghe người ta nói bà này chuyên môn véo tai học viên bất kể già trẻ trai gái nên tôi không thích!)
 Ngày đầu đến lớp thật vui vì chưa bao giờ tôi học một lớp có nhiều thành phần không giống nhau như vậy: có đủ mọi lứa tuổi, nhỏ nhất là một con bé lai chắc cỡ tuổi tiểu học, lớn tuổi thì có hai bác trai khoảng trên 40, học sinh thì có lứa tụi tôi và mấy chị lớn hơn một hai lớp, có cả mấy chị lớn học thêm sinh ngữ phụ như chị Diệu Xuân, nhiều bạn nam và có cả một ông đại úy nữa!  theo chương trình English For Today.
 Tôi thật ngạc nhiên khi thấy người phụ trách cái lớp..tạp nham này là một nhà sư (áo vàng) còn khá trẻ.   Không giống những thầy chùa (copybook) còn đi học mà chúng tôi biết mặc áo lam, ông này có vẻ tự tin và bản lĩnh nên cái lớp đủ thành phần này bỗng trở nên trật tự và chúng tôi đứa nào đứa nấy im re ngồi học coi bộ ngoan ngoãn lắm! Mà có quậy quọ gì thì cũng sợ mấy bác lớn tuổi la.
 Đó là sư Niệm Lực. Ông này dạy theo lối Mỹ rất sinh động.
 Cũng là chùa nhưng người ta hay nói "Chùa Long Khánh" nhưng lại gọi chùa này là "Huệ Quang Tự" mà chùa Nguyên Thiều thì lại là "Tu viện Nguyên Thiều"
Huệ Quang Tự là chùa nhỏ, có cái sân không lớn lắm và chỉ có ít cây cối còn nhỏ, vài cây trúc đào, có lẽ chùa mới có, không lâu năm như chùa Long Khánh. Sư sãi chắc cũng không nhiều và thường thì họ ở trong phòng khi lớp học mở nên ít khi chúng tôi thấy ai ngoài vị đang dạy, cảnh chùa rất vắng vẻ, thanh tịnh.
 Chiều chiều cơm nước xong là chúng tôi rủ nhau đến lớp này nhưng có những buổi chiều có học hai giờ cuối thì mấy bạn ở xa thường ở lại không về nhà, nhà tôi gần xịt nhưng cũng bắt chước ở lại để xin tiền mua bánh mì ở chỗ gần nhà Ái Ngâu, bánh mì chỗ này rất ngon, thay vì thịt hay chả thì người ta làm xa xíu thì phải, tôi không nhớ rõ nhưng chỉ nhớ là rất ngon, đứa nào cũng mua một ổ rồi tới chùa sớm ngồi ăn rất vui. Khi nào không có giờ học buổi chiều, Tôn Nữ thị Tâm và Ninh Hòa xuống rủ tôi ra chợ dọn hàng cho mẹ nó ở chợ, sạp hàng của mẹ Tâm bán đồ Mỹ, đủ thứ linh tinh dọn rất mất công, nhất là phải lắp cửa là mười mấy tấm ván cho đúng thứ tự mới coi như xong việc, Có khi vừa dọn chúng tôi vừa quýnh quáng sợ trễ học. Lúc tan lớp trời tối mà gặp lúc cuối năm trời lạnh, đi đông đỡ sợ, nhất là phải đi qua đường Hai Bà Trưng có một chỗ người ta nói là Nhà xác!
 Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã, lúc này có thêm mấy chị lớp trên "nhập băng" như Phú Vinh, Hà, Giai Ngẫu, Phạm Hoa, Hạnh...mấy chị này rất vui, còn bày đặt lấy biệt hiệu để làm bài nữa! Lần đó sư thầy phát bài tập, khi đọc tên thì tôi nghe mấy tên lạ như Giao Chỉ thì thấy Hạnh đứng lên nhận bài, đến tên Sinh Tử thì Phạm Hoa nhà ta đứng lên, mắc cười quá nhưng đứa nào cũng chỉ cười nho nhỏ, đến khi thầy đọc "Áo Dũ Cơ Hàn" thì không nín cười được nữa! một tên Cường Để đứng lên nhận bài! Sau khi tan lớp, tụi tôi ra về bàn tán về mấy cái biệt hiệu này và từ đó đặt tên cho anh chàng nọ mà chúng tôi không biết tên gì là "Kép cải lương" và Hoa nhà ta chết tên là Hoa Sinh tử! Chính cái tên này đã tạo ra một chuyện đáng nhớ:
 Thường chúng tôi hay tới sớm, đi dạo quanh chùa nói chuyện bài vở.. nhất là dòm ngó cây trứng cá gần mấy phòng học, cây này còn nhỏ nên đâu có trái nhiều, có trái nào vừa hườm hườm là đã bị chúng tôi vặt liền! Có lần thấy cây bị săm soi quá, một sư nhỏ ra hù: "ăn trứng cá nổi mụn đó!" tụi tôi đồng thanh nói liền " dạ hổng sao, mụn nổi rồi chìm thôi!".
 Lần đó cây trứng cá không còn trái nào có thể ăn được, chúng tôi ra sân trước nói chuyện, đùa giỡn, chọc nhau vui vẻ và khá ồn, bỗng nhiên anh chàng Kép cải lương tiến tới vẻ mặt giận dữ nói rằng: "sao mấy người cứ đem tôi ra nhạo vậy!! Tức quá mấy cái miệng la lên: "tụi tôi nói chuyện với nhau mắc mớ gì ông mà gây?" Sửng cồ nhất là Hoa nhà ta. Nói qua nói lại chả đi tới đâu, cuối cùng tới giờ vào lớp, cả hai phe đều hậm hực! Rất lâu sau chúng tôi vẫn không hiểu vì sao anh chàng này lại muốn gây sự như thế! Cho mãi đến mấy năm sau tôi mới tình cờ khám phá ra lí do, thì ra tên hắn là Sanh mà tụi tôi cứ kêu Hoa là Sinh Tử..Hắn nóng mặt là phải rồi!! Lúc đó thì không còn học nữa và đâu có cơ hội để cho hắn biết cái nỗi oan này!!
 Rồi ông sư Niệm Lực này đổi vô Saigon không còn dạy nữa, chúng tôi cũng giã từ Huệ Quang Tự luôn! chỉ thỉnh thoảng ghé chùa đi dạo quanh sân thôi, không làm gì náo loạn chốn yên tịnh này.
(Sau này khi Giai Ngẫu vô Saigon học Văn Khoa có gặp lại ông sư này cũng học Anh văn ở đây!)

 Còn có một nơi người ta hay gọi là Chùa Thầy Năm nữa nhưng tôi nghe tiếng ông thầy này dữ lắm và cũng không có bạn nào rủ nên tôi không hay tới đây chơi, chỉ có một lần theo bạn Bích nhà gần đó tới chùa vì tò mò thì thấy trong sân cũng có cây cảnh nhưng chỉ là một cái nhà như nhà dân chứ không rộng như chùa chiền. Hạnh Nhân kể hay tới đây với các bạn chơi, phá phách ồn ào nên bị ông thầy Năm chửi te tua: "mấy cái con nữ ma vương này cứ đến phá chùa", càng bị la lại càng phá dữ! Bây giờ chắc ông đã mất lâu rồi nhưng ở đường Võ Tánh người ta vẫn biết chỗ Chùa Thầy Năm.

Ở Qui Nhơn tôi chỉ biết hai ngôi chùa đó và có nhiều kỷ niệm, còn Tu Viện Nguyên Thiều hay Chùa Thập Tháp thì chỉ được đến có một lần nên không nhớ gì.